Meltem Güneş – Bitlis’te bir köpek tarafından ısırılmasının akabinde tedavisi için Ankara’ya getirilen çocuklardan 10 yaşındaki M. E.’ye “kuduz” teşhisinin konulması, varsayımı sayıları sekiz milyonu aşan sahipsiz sokak hayvanlarıyla ilgili tartışmaları yine alevlendirdi. Tarım ve Orman Bakanlığı Sokak Hayvanları Rehabilitasyonu projesi için 2023 yılı bütçesinden ayırdığı 100 milyon TL’lik kaynağın 32 milyon TL’lik kısmı “kısırlaştırma”, 68 milyon TL’lik kısmı da hayvan bakımevlerinin imali için kullanılacak.
8 milyonu aşıyor
Türkiye’de sekiz milyonu aşkın sahipsiz sokak hayvanı olduğu varsayım edilirken, bunların ıslahı, oluşturabilecekleri tehditlerin önlenmesi emeliyle uygulanan proje ve takviyeler, bakanlığın koordinesinde yürütülüyor.
Bu kapsamda sahipsiz sokak hayvanlarına yönelik süreksiz hayvan bakımevi imali için 2009-2022 devrinde 88 mahallî idarelere toplam 72 milyon TL mali dayanak sağlandı.
Kısırlaştırılmaları için de 2017-2022 periyodunda mahallî idarelere aktarılan toplam fiyat 25 milyon TL oldu. Sokak Hayvanlarının Rehabilitasyonu Projesi kapsamında yalnızca bu yıl ağustos ayı prestijiyle süreksiz bakımevi üretimi için 11 lokal idareye 18.6 milyon TL, sahipsiz hayvanların kısırlaştırılması hedefiyle da 8.8 milyon TL dayanak sağlandı.
2.3 milyonu aşılandı
Bakanlığın datalarına nazaran, lokal idareler tarafından 2004-2022 Eylül devrinde 2.3 milyon sahipsiz hayvan aşılanırken, yaklaşık 2 milyon hayvan kısırlaştırıldı ve 479 bin hayvan da bakımevlerinden sahiplendirildi.
Denetim çalışmaları kapsamında hayvan hakları ihlalleri ile ilgili olarak 2017-2021 yılları ortasında toplam 26 milyon TL, 2022 yılı Temmuz ayı prestijiyle 6.2 milyon TL idari para cezası uygulandı.
Sokak Hayvanlarının Rehabilitasyonu Projesi kapsamında, kısırlaştırılarak bakanlığın Hayvanları Muhafaza Bilgi Sistemi’ne (HAYBİS) kaydedilen hayvan başına 200 TL olmak üzere 2023 yılı için toplam 32 milyon TL ve hayvan bakımevi üretimi niyetiyle ise 68 milyon TL olmak üzere toplam 100 milyon TL ödenek ayrıldı.
Erken müdahale ile önlenebilir
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Bülent Cengiz, kuduzun erken müdahale edildiğinde önlenebilir bir hastalık olduğunun altını çizdi. Cengiz, şu bilgileri verdi:
“Kuduz hastalığı, ısırılmadan çabucak sonra başlamıyor, kuluçka dediğimiz bir müddet var. Virüs evvel ısırılma yerindeki kas dokusunun içinden hudut uçlarına giriyor ve oradan günde 1-2 santim kadar ilerleyerek beyne, omuriliğe ulaşıyor.
Beyne ulaşmasıyla birlikte tekrar bedendeki tüm sonlara iletiliyor ve dokuları, organları etkiliyor, felç durumu gelişebiliyor. Bu nedenle hastalık sonlar içinde yayılmadan, virüs orada çoğalmaya başlamadan sürecini durdurabilirsek hastalığı önleyebiliyoruz.”
Dünyada her yıl 59 bin kişi ölüyor
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) datalarına nazaran 2013 ile 2022 yılları ortasında yalnızca 15 ülkede köpek aracılı kuduz bildirildi.
Kuduz, her yıl dünya çapında yaklaşık 59 bin vefata neden oluyor ve hadiselerin yüzde 95’i Afrika ve Asya’da meydana geliyor. Kuduz ölümlerinin yüzde 99’unu da kuduz köpeklerden kaynaklı. Yeniden DSÖ raporuna nazaran olayların yaklaşık yarısı 15 yaşın altındaki çocuklar.
Taburcu olan çocuk: Arkadaşım güzel değil
Bitlis’in Adilcevaz ilçesine bağlı 600 haneli Göldüzü köyünde sokak köpeklerinin ısırması sonucu kuduz olduğu katılaşan küçük M. E’nin ağır bakımda tedavisi sürerken, çocukların yaşadığı köydeki sokak köpekleri ise halkın endişeli düşü oldu. Kimi aileler çocuklarını okula göndermezken bir kısmı da okul servisleri ile tahlil buldu. Göldüzü köyü muhtarı Halis Uruçlu “Çocuklar köpeklerin dehşetinden okula gelip gidemiyorlar” diye konuştu.
Bu ortada köpek tarafından ısırılan ve Ankara’da tedavi gördükten sonra taburcu olan 10 yaşındaki P.E., ailesine kavuştu. Okula giderken köpek saldırısına uğradığını söz eden P.E., “Benim sıhhat durumum uygun. Lakin arkadaşım M.E.’nin sıhhat durumu güzel değil” dedi. Mevzuyla ilgili açıklama yapan Adilcevaz Belediye Başkanı Necati Gürsoy, “Şuanda ilçemizde çok ölçüde maalesef başı boş hayvan var” diye konuştu. l DHA İHA