Geri sayımın sürdüğü ABD’de 5 Kasım’da yapılacak seçimlerin beklenen sonuçları, global piyasalara olan tesiri sebebiyle yatırımcılar tarafından yakından takip ediliyor.
Cumhuriyetçilerin Lider adayı Donald Trump, başkanlık koltuğuna ikinci kere oturması halinde, yeni tarifeler uygulamayı, vergi indirimlerine gitmeyi ve fosil yakıt üretimini artırmayı hedeflerken Demokratların Lider adayı Kamala Harris orta sınıf Amerikalılar için maliyetler ile vergilerin azaltılması üzere genel olarak Joe Biden idaresinin devamı niteliği taşıyan siyasetler izlemeyi planlıyor.
Bu gelişmelerle global piyasalarda, 5 Kasım’da düzenlenecek ABD Başkanlık seçimlerine ait siyasal belirsizlikler ve teknoloji payları öncülüğünde devam eden düşüşün genele yayılması sebebiyle negatif seyir izlendi.
ABD iktisadının resesyona girmeden enflasyonla çabayı muvaffakiyetle sonuçlandırabileceğine olan itimat güçlü kalmaya devam ediyor.
ABD açıklanan makroekonomik datalara nazaran, ABD’de tarım dışı istihdam ekimde 12 bin kişi ile beklentilerin altında artarken işsizlik oranı değişim göstermeyerek yüzde 4,1 oldu.
Fed’in dikkatle izlediği ortalama saatlik çıkar, yüzde 0,4 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti.
ABD iktisadı bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 2,8 ile beklentilerin altında büyüdü. Bu periyotta tüketici harcamaları yüzde 3,7 artarak 2023’ün birinci çeyreğinden bu yana en yüksek artışı kaydetti.
Ülkede, JOLTS açık iş sayısı, eylülde 7 milyon 443 bine düşerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti ve Ocak 2021’den bu yana en düşük düzeyini kaydetti. ABD’de ayrıyeten özel dal istihdamı, ekimde 233 bin şahısla piyasa beklentilerinin üzerinde arttı.
Ülkede, ferdî tüketim harcamaları eylülde aylık yüzde 0,5 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti.
Fed’in enflasyon göstergesi olarak dikkate aldığı, besin ve güç kalemlerinin hesaplama dışı tutulduğu çekirdek ferdî tüketim harcamaları fiyat endeksi eylülde aylık bazda yüzde 0,3 artarak piyasa beklentilerine paralel gerçekleşirken yıllık bazda yüzde 2,7 ile varsayımların hafif üzerinde arttı.
ABD’de birinci defa işsizlik maaşı başvurusu yapanların sayısı 26 Ekim’le biten haftada 216 bine düşerek öngörülerin altında gerçekleşti.
Ülkede İstihdam Maliyet Endeksi ise yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,8 artarak piyasa beklentilerinin altında kaldı.
Analistler, kelam konusu bilgilerin ABD’de yaklaşan başkanlık seçimleri öncesinde ülke iktisadının istikrarlı büyüme suratını koruduğunu gösterdiğini belirtti.
Büyüme verisi beklentilerin altında gerçekleşse de ABD iktisadının tüketici harcamalarının dayanağıyla kelam konusu devirde sağlam bir büyüme kaydettiğini aktaran analistler, bilgilerin ülke iktisadında “yumuşak iniş” beklentilerini de güçlendirdiğini tabir etti.
Analistler, bilhassa açıklanan tarım dışı istihdam verisi sonrasında Fed’in faiz indirimlerine ait öngörülerin beklentilerin güçlendiğini belirtti.
Güçlü kasırgalar ve büyük emekçi grevinin, ekim ayında tarım dışı istihdamda zayıf artışa neden olduğunu söyleyen analistler, kelam konusu bilgideki tesirlerin süreksiz olduğunu ve işsizlik oranı üzerinde net bir tesirinin görülmediğini kaydetti.
Analistler, ABD iktisadının yüzde 3’e yakın büyüme kaydettiğini vurgulayarak tarım dışı istihdamdaki düşüşün ülke iktisadının resesyon tehlikesi altında olduğu manasına gelmediğini söyledi.
ABD’de iş gücü piyasası ve ekonomik faaliyetin âlâ durumda kalmaya devam ettiğini enflasyonist baskıların ise azaldığını belirten analistler, bunun Fed’e faiz oranlarını kademeli olarak düşürme imkanı sağladığını aktardı.
Analistler, bilgilerin Fed’in gelecek haftaki seçimlerin çabucak akabinde gerçekleşecek toplantısında çeyrek baz puanlık faiz indirimine gideceğine yönelik beklentileri desteklediğini belirtti.
Söz konusu gelişmelerin akabinde para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in gelecek haftaki toplantısında siyaset faizini 25 baz puan düşürmesine kesin gözüyle bakılırken bankanın aralıkta bir faiz indirimi daha yapacağına ait varsayımlar yüzde 83 düzeyinde bulunuyor.
Analistler, bankanın gelecek haftaki toplantısında siyaset metni ve Fed Başkanı Jerome Powell’ın açıklamalarından alınacak sinyallerin varlık fiyatlarının tarafı üzerinde tesirli olabileceğini belirterek birebir vakitte gelecek devir siyasetlere yönelik ipuçları aranacağını söz etti.
ABD’de enflasyonla uğraşın öngörülünden daha uzun sürebileceğine ait kaygılar tahvil piyasalarında satış baskısının devam etmesine sebep olurken ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi haftayı 12 baz puan artışla yüzde 4,37’den, dolar endeksi yatay seyirle 104,3 düzeyinden tamamladı.
Orta Doğu’da İsrail’in ataklarıyla devam eden gerginlik ve 5 Kasım’da ABD’de yapılacak başkanlık seçimlerine ait belirsizlik nedeniyle 2 bin 790,14 dolarla rekor kıran altının ons fiyatı daha sonra tahvil faizlerindeki yükselişlerin tesiriyle bu düzeyden gerileyerek haftayı yüzde 0,4 azalışla 2 bin 736,6 dolardan tamamladı.
Brent petrolün varil fiyatı ise haftayı yüzde 3,6 düşüşle 72,8 dolardan tamamladı.
Kripto para piyasaları tarafında ise Bitcoin’in fiyatı haftalık bazda yüze 8,9 yükselerek Mart 2024’ten sonra birinci kere 73 bin 678 dolar düzeylerini test etmesinin akabinde 69 bin 700 dolar düzeylerinin üzerinde dengelendi.
New York borsası negatif seyretti
New York borsasında, geçen hafta teknoloji payları öncülüğünde devam eden düşüşlerin tesiriyle negatif bir seyir izlendi.
ABD’nin büyük şirketleri finansal sonuçlarını açıklamaya devam ederken süratli servis restoran zinciri McDonald’s’ın payları, şirketin kar ve gelirinin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesi sonrasında yüzde 0,9 arttı.
ABD’li araba üreticisi Ford’un payları de şirketin açıkladığı bilançosunda kar varsayımını düşürmesi sonrası haftalık bazda yüzde 7,7 bedel kaybetti.
“Muhteşem 7’li” olarak isimlendirilen büyük teknoloji şirketlerinden Google’ın ana kuruluşu Alphabet, 30 Eylül’de sona eren çeyrekte 88,27 milyar dolarlık gelir ve pay başına 2,12 dolarlık yarar bildirdi. Şirketin payları, şirketin geliri ve karının bu yılın üçüncü çeyreğinde beklentileri aşması sonrası geçen hafta yüzde 3,6 kıymet kazandı.
Finansal hizmetler sunan Visa’nın payları de şirketin 1400 çalışanını işten çıkaracağına dair haberlere rağmen karının beklentileri aşmasının akabinde yüzde 3,2 yükseldi.
İlaç şirketi Eli Lilly’nin payları finansal sonuçlarının beklentilerin altında kalmasının akabinde yüzde 8,3 ve yarı iletken şirketi AMD’nin payları de dördüncü çeyrek gelir iddianın beklentileri karşılayamaması sonrası yüzde 9,2 bedel kaybetti.
Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın sahibi Meta’nın geliri ise bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 19, net karı yüzde 35 yükseldi. Şirketin üçüncü çeyrekte elde ettiği gelir, geçen yılın birebir devrine kıyasla yüzde 19 artışla 40,5 milyar dolara yükseldi.
Meta’nın payları de şirketin gelir ve karının beklentilerin üzerinde gerçekleşmesine rağmen kullanıcı sayılarının beklentileri karşılayamaması ve yapay zeka ile ilgili altyapı harcamalarında hızlanma beklendiğini bildirmesinin akabinde yüzde 1,1 geriledi.
Öte yandan, Coinbase’in payları şirketin finansal sonuçlarının beklenenden zayıf gelmesi sonrası yüzde 10,8 bedel kaybetti.
ABD’nin teknoloji devlerinden Apple’ın geliri, temmuz-eylül periyodunda yıllık yüzde 6 artış kaydetmesine rağmen şirketin payları haftalık bazda yüzde 3,7 azaldı.
Amazon’un gelirinin temmuz-eylül devrinde 158,9 milyar dolarla beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinin akabinde şirketin payları yüzde 5,4 arttı.
Bunlara ek olarak, dünyanın en büyük çip üreticilerinden Intel’in geliri yılın üçüncü çeyreğinde, yıllık bazda yüzde 6 azalarak 13,3 milyar dolara geriledi. Intel’in elde ettiği gelir düşmesine rağmen payları haftayı yüzde 2,3 yükselişle tamamladı.
Bu gelişmelerle, Nasdaq endeksi yüzde 1,50, Dow Jones endeksi yüzde 0,15 ve S&P 500 endeksi yüzde 1,39 bedel kaybetti.
Gelecek hafta pazartesi fabrika siparişleri, salı ABD Başkanlık seçimleri, ISM hizmet dalı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), dış ticaret istikrarı, çarşamba hizmet bölümü PMI, perşembe Fed’in faiz kararı, cuma Michigan Üniversitesi tüketici itimat endeksi takip edilecek.
Avrupa borsaları geriledi
ABD’de başkanlık seçimleri öncesinde azalan global risk iştahının tesiriyle Avrupa borsalarında da negatif bir seyir hakim oldu.
Avrupa Merkez Bankasının (ECB) faiz indirim suratına yönelik belirsizlikler varlığını korurken bölgede açıklanan makroekonomik datalardan alınan sinyaller öngörüleri zorlaştırıyor.
Bölgede açıklanan datalara nazaran, Avro Bölgesi’nde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ekimde yıllık bazda yüzde 2 ile beklentilerin üzerinde artış gösterdi. Beklenti, yıllık enflasyonun ekimde yüzde 1,9 olacağı tarafındaydı.
Beklentilerin üzerinde artan TÜFE sonrasında ekonomistler, ECB’nin aralıktaki toplantısında 50 baz puanlık büyük çaplı bir faiz indirimine gitme mümkünlüğünün zayıfladığına işaret ediyor.
Bölgede işsizlik ise eylülde yüzde 6,3 ile değişiklik göstermedi.
Avro Bölgesi iktisadı, yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,4 ile beklentilerin üzerinde büyüme kaydetti. Gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), üçüncü çeyrekte evvelki çeyreğe kıyasla Almanya’da yüzde 0,2, Fransa’da yüzde 0,4, İspanya’da yüzde 0,8 artarken, İtalya’da ise değişmedi.
Almanya’da bu ay için eksi 21 puan olarak ölçülen Tüketici İnanç Endeksi, hane halkının gelir beklentileri konusunda daha optimist olması nedeniyle kasım ayı için 2,7 puan artışla eksi 18,3 puana yükseldi.
ECB üyeleri de kelamla yönlendirmelerini sürdürürken geçen hafta açıklamalarda bulunan ECB Başkanı Christine Lagarde, enflasyonda kalıcı yüzde 2 gayesine ait, “Büyük bir şok olmadığı sürece, bu 2025 yılı içerisinde gerçekleşecektir.” dedi.
ECB Yönetim Kurulu Üyesi Fabio Panetta, yaptığı açıklamada, ECB’nin faiz oranlarını çok yavaş düşürme ve enflasyonu çok düşürme riskinden kaçınması gerektiğini söyledi.
ECB Lider Yardımcısı Luis de Guindos, bankanın enflasyonu düşürmede kıymetli ilerleme kaydettiğini lakin şimdi zafer ilan edemediğini söyledi.
ECB Yönetim Kurulu üyesi Isabel Schnabel de dezenflasyonun yolunda gittiğini lakin enflasyonla gayretin şimdi kazanılmadığını, bu nedenle kısıtlamaların kaldırılmasına yönelik kademeli bir yaklaşımın uygun olduğunu söyledi.
Kurumsal tarafta ise Lufthansa Kümesinin üçüncü çeyrek bilançosunda şirket karının yıllık bazda yüzde 9 gerilediği bildirilirken Alman hava yolu firmasının paylarında yüzde 8,2 gerileme yaşandı.
Analistler, İngiltere Merkez Bankasının (BoE) faiz kararının piyasaların odağında bulunduğunu belirterek bankanın siyaset faizinde 25 baz puanlık indirime gitmesinin beklendiğini söz etti.
Bu gelişmelerle İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,87, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 1,18, İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 0,28 Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 1,07 kıymet kaybetti.
Gelecek hafta Avro Bölgesi’nde ve Almanya’da imalat sanayi PMI, çarşamba Avro Bölgesi’nde Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), hizmet bölümü PMI, Almanya’da fabrika siparişleri ile hizmet dalı PMI, perşembe BoE’nin faiz kararı, Almanya’da sanayi üretimi, Avro Bölgesi’nde perakende satışlar takip edilecek.
ABD’de teknoloji paylarında ortaya çıkan satış baskısı Asya tarafına da yayıldı.
Asya tarafında, geçen hafta Japonya hariç negatif bir seyir izlenirken ABD’de teknoloji paylarında ortaya çıkan satış baskısı Asya tarafına da yayıldı.
Japonya Merkez Bankası (BoJ) siyaset faizini değiştirmeyerek yüzde 0,25’te sabit bıraktı. Bunun yanı sıra banka, 2024 Ekim ayına ait “Ekonomik Faaliyet ve Fiyatlar için Görünüm Raporunu” yayımladı.
Raporda, Japonya iktisadının potansiyel büyüme oranının üzerinde bir süratte büyümeye devam etmesinin olası olduğu belirtilerek çekirdek TÜFE yıllık artış oranının 2024 mali yılında yaklaşık yüzde 2,5 ve akabinde 2025 ve 2026 mali yıllarında yaklaşık yüzde 2 olmasının beklendiği kaydedildi.
Japonya’da Liberal Demokrat Parti (LDP) ile koalisyon ortağı Komeito, parlamentoda çoğunluğu elde edememesinin akabinde yen dolar karşısında üç ayın en düşük düzeylerini test ederken bu durum, siyasi belirsizliğin merkez bankasının faiz artırım siyasetini etkileyeceği istikametindeki tasaları öne çıkardı. Ülkenin ihracata dayalı iktisadına yarar sağlayan zayıf yen, ihracat yapan şirketlerin paylarını ise olumlu etkiledi.
Öte yandan Çin eserlerine uyguladığı yeni yaptırımlar dikkati çekiyor. Geçtiğimiz günlerde ABD idaresi, Çin’e muhakkak yarı iletkenler, kuantum ve yapay zeka sistemleri yatırımlarını sınırlayacak son kuralları ilan ettiğini duyurmuştu.
Avrupa Birliği (AB), Çin üretimi elektrikli arabalara yüzde 35,3’e varan oranda ek gümrük vergisi getireceğini ilan etti.
AB Komitesi, Çin’de üretilen elektrikli arabalara yönelik sübvansiyon tersi soruşturmanın tamamlandığını ve Çin’den AB’ye elektrikli araba ithalatına 5 yıl için kesin ters vergiler getirildiğini açıkladı.
Bu ortada, Çin Merkez Bankası (PBoC) piyasaya daha fazla likidite enjekte etmek ve bankacılık sistemindeki kredi akışını desteklemek hedefiyle yeni bir kredi aracı başlattı.
Bankanın açıklamasında, bankacılık sisteminde makul ölçüde likidite sağlamak ve merkez bankasının siyaset araç setini daha da zenginleştirmek gayesiyle açık piyasa direkt zıt repo operasyonları tesisinin aktifleştirdiği belirtildi.
Bölgede açıklanan datalara nazaran, Japonya’da ekim ayı imalat sanayi PMI 49,2 düzeyinde gerçekleşerek zayıf kalmaya devam etti.
Japonya’da eylül ayı perakende satışlar aylık yüzde 2,3 azalırken, yıllık bazda yüzde 0,5 artsa da kestirimlerin altında kalırken, eylül ayına ait sanayi üretimi aylık yüzde 1,4 artışla öngörüleri geride bıraktı.
Ülkede, ekim ayı tüketici itimadı 36,2 ile beklentilerin altında gerçekleşti.
Çin’de ekim ayına ait Caixin imalat sanayi PMI ise 50,3 düzeyinde gerçekleşerek varsayımları geride bıraktı. Ülkede, ekim ayı imalat sanayi PMI 50,1 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşirken, kelam konusu bilgi Nisan 2024’ten bu yana zayıf seyreden imalat aktivitesinde birinci kere artışa işaret etti.
Bu gelişmelerle haftalık bazda Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,37 paha kazanırken Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,84, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 1,58, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 0,41 paha kaybetti.
Gelecek hafta salı Çin’de hizmet bölümü PMI, çarşamba BoJ toplantı tutanakları, perşembe Çin’de dış ticaret istikrarı takip edilecek.
Yurt içinde düşüş eğilimi görüldü
Yurt içinde geçen hafta düşüş eğilimi öne çıktı. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 0,26 paha kaybederek 8.885,00 puandan tamamladı.
Dolar/TL, haftayı bir evvelki kapanışın yüzde 0,1 üstünde 34,3286’dan kapattı.
Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.000 ve 9.100 puanın direnç, 8.800 ve 8.700 düzeylerinin takviye pozisyonunda olduğunu kaydetti.
Öte yandan Milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s (S&P), Türkiye’nin kredi notunu “B+”dan “BB-“ye yükseltirken, kredi notu görünümünü “durağan” olarak belirledi.
S&P açıklamasında, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) sıkı para siyaseti duruşunun, Türk yetkililerinin lirayı istikrara kavuşturmasına, enflasyonu düşürmesine, rezervleri yine inşa etmesine ve finansal sistemi dolarizasyondan arındırmasına imkan sağladığı aktarıldı.
Gelecek hafta pazartesi enflasyon, salı TÜFE bazlı gerçek efektif döviz kuru, perşembe hazine nakit istikrarı, cuma TCMB’nin yılın 4. Enflasyon Raporu takip edilecek.
AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 2,46 arttığını varsayım ediyor.
Ekonomistlerin ekim ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına nazaran (yüzde 2,46), bir evvelki ay yüzde 49,38 olan yıllık enflasyonun yüzde 47,98’e ineceği öngörülüyor.
Öte yandan, ekonomistlerin 2024 sonu enflasyon beklentisi ekimde yüzde 44,23 oldu.