İZMİR – Yasama yılı başında MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin DEM Parti sıralarıyla yaptığı tokalaşma, gündemdeki yerini koruyor. Tokalaşma hareketiyle başlayan tartışmalar “yeni bir tahlil süreci mi başlıyor?” halinde merak uyandırırken, siyasette de gündemin birinci sırasını işgal ediyor. O denli görünüyor ki uzun bir mühlet daha işgal etmeye de devam edecek.
Halkların Eşitlik ve Demokrasi (DEM) Partisi İzmir Milletvekili İbrahim Akın, Gazete Duvar’a Bahçeli’nin DEM Partililerle tokalaşmasıyla başlayan süreci kıymetlendirdi. Bahçeli’nin atılımının yeni bir devrin işareti olduğunu niteleyen Akın, “Ancak şimdi meçhul ve tereddüt uyandıran çok şey var. Bizler de bu belirsizliğin aşılması için gayret harcıyoruz. Bir tahlilin gerektiği tarafındaki olgunun kabulü değerlidir. Tüm ülke kamuoyu olarak bütün tarafların, tüm siyasal aktörlerin dahil olduğu şeffaf bir sürecin işletilmesini istiyoruz” dedi.
‘AKP-MHP İKTİDARININ ORTAK FİKRİ OLARAK OKUNABİLİR’
İktidar kanadı, Bahçeli üzerinden Kürt sorunu ile ilgili gerisi gerisine ataklar yapıyor. Tokalaşmayla başlayan ve ‘Çözüm süreci mi başlıyor?’ noktasına kadar varan tartışmalar yapılıyor. Sizce bunlar yalnızca Bahçeli’nin atılımları mi? Bahçeli’nin telaffuzlarını iktidar kanadının adımları olarak yorumlayabilir miyiz?
Uzun müddetten beri AKP ile MHP ortasında bir iktidar paylaşımı olduğu herkes tarafından kabul edilen bir gerçek. Dikkat ederseniz iktidar belirli mevzularda atacağı adımları evvel Bahçeli’nin ağzından kamuoyuna duyuruyor. Bu nedenle Bahçeli’nin bu çeşit mevzularda söyledikleri aslında AKP-MHP iktidarının ortak fikri olarak okunabilir. Buna rağmen iktidar kanadı içindeki kimi kümelerin birtakım farklı eğilimleri yahut karşıt görüşleri olması da elbette mümkün. Ama iktidarın atacağı adımları belirleyen şeyin AKP-MHP ortasında oluşan konsensüs olduğunu düşünüyoruz. Yani elhasıl Bahçeli’nin atılımları iktidarın atacağı adımların bir işareti.
‘ÇÖZÜM SÜRECİ’ DEMEK İÇİN ELİMİZDE KÂFİ BİLGİ YOK’
Peki, sahnesinde Bahçeli’nin olduğu bu adımlar bir tahlil sürecinin varlığı için kâfi ve ikna edici işaretler mi?
Aslında ortada ismi konmuş, çerçevesi belirlenmiş ve bizim bildiğimiz bir ‘süreç’ şimdilik yok. Bahçeli’nin atakları elbette yeni bir durumun varlığının işareti. Ancak bu yeni durumun çerçevesi, ana çizgileri, nasıl ilerleyeceği konusunda ne somut bilgiler var ne de iktidar kanadından kamuoyuna yönelik ikna edici bir açıklama yapıldı. Mevcut durum eskiye nazaran farklı olmakla birlikte şimdi ‘çözüm süreci’ demek için elimizde kâfi bilgi yok. Şunun altını çizmek isterim ki, bu ve gibisi olumlu diyebileceğimiz adımlar elbette sorun üzerinde müzakerelerin yapılmasını, bir diyalog tabanının oluşmasını kolaylaştıracaktır. Lakin atılacak adımların samimi, altı dolu ve çerçevesinin ikna edici olması koşuluyla…
‘AKP-MHP İKTİDARININ ATILIMLARINA KARŞI TEMKİNLİYİZ’
İktidar Kürt sıkıntısında milliyetçi siyasetlerin bayraktarlığını yapan Bahçeli eliyle yıllardır sürdürdüğü bu güvenlikçi siyasetlerinden neden vazgeçme eğilimine girdi? Ulusal ve milletlerarası istikrarlar ışığında bu değişimi sizce neye yormalıyız?
Aslında Kürt sorunu, Türkiye’nin sorunu olduğu kadar bu sorunun tahlili Orta Doğu için de kilit ehemmiyette. Orta Doğu’da devam eden bir büyük savaş var. Bölgede yıllar boyunca devam eden vekalet savaşları tarafların direkt çatışmasına dönüştü. Bu türlü bir ortamda bölgedeki Kürt varlığı mevcut denklemde değerli bir yere sahip. Şayet Türkiye, bugüne kadar savaşarak yok etmek istediği Kürtleri stratejik bir ortak olarak görmek istiyorsa ve bunun için Kürtlerle olan meselelerini müzakere ve karşılıklı diyalog yerinde çözmek istiyorsa bunun mevcut istikrarlara tesiri kuşkusuz değerli olacak.
Fakat mevcut iktidarın inanç vermeyen onca pratiğini unutmak da mümkün değil. AKP-MHP iktidarının ataklarına karşı temkinle yaklaşıyoruz. Kürt halkı içinde temkinli bir optimistlik olmakla birlikte, 2015 sürecinin yarattığı travma şimdi çok canlı. Kürt halkı böylesi bir travmaya bir daha asla müsaade vermeyecektir.
Güvenlikçi yaklaşımla hareket eden devlet, yıllardır sürdürdüğü savaşın sonunda sorunun bu formda çözülemeyeceğini artık görmelidir. Çatışmaların ve sürdürülen savaşın Kürtlere de Türklere de faydası yok. Sürecin bu haliyle sürdürülebilmesi artık olanaksız. Aslında bir bakıma süreç kendini dayattı. Siyasete düşen vazife kendini dayatan bu süreci ferasetle, soğukkanlılıkla ve içtenlikle ilerletmek.
‘İMRALI’DA YAPILAN GÖRÜŞME YENİ VE KIYMETLİ BİR GELİŞME’
Tüm bu tartışmaların arasında DEM Parti Milletvekili Ömer Öcalan’ın, İmralı’da Abdullah Öcalan’la görüşmesine de müsaade verildi. Bu da yeni bir durum…
Evet, 25 yıldır cezaevinde olan Sayın Öcalan üzerinde 4 yıla yaklaşan bir müddettir mutlak bir tecrit kelam konusuydu. Öte yandan Öcalan’ın Kürt probleminin tahliline ait kilit rolü de inkar edilemez. Ayrıyeten bu sorunun diyalog yerinde çözülmesi için bu bahisle ilgili herkesin fikrini açıklaması da hayli değerli. Tüm bunları yan yana getirdiğimizde Sayın Öcalan’la İmralı’da yapılmış olan görüşme hem yeni bir durum hem de değerli bir gelişme. Lakin daha kıymetlisi bu diyalog kanalının açık tutulmasıdır. Şayet Kürt meselesinin tahlilinde müzakere yolunda ilerlenecekse Sayın Öcalan’la kurulacak bir diyalog tabanının sorunun tahliline katkısı kıymetli olacaktır. Sürecin bu biçimde ilerleyeceğini söylemek için şimdi çok erken. Lakin muhtaçlık olan yolun bu diyalog yeri olduğunu söyleyebiliriz.
‘DEMİRTAŞ’LA ÖCALAN BİRBİRİNE RAKİPMİŞ ÜZERE GÖSTERİLİYOR’
Peki, Kürt sorunun tahlili için yıllardır ceza meskeninde olan Abdullah Öcalan’ın tek adres olarak gösterilmesi kâfi mi? Buna paralel Kürt ve Türkiye siyasetinde kıymetli bir özne olan Demirtaş’ın bahsin dışında tutulması hayli manidar görünüyor. Siz bu bahiste neler söylersiniz?
Yaşanan tartışmanın en temel nedeni Orta Doğu’daki gelişmeler. Kürt sorunu bölgesel bir sorun. Kürt meselesinin bölge seviyesinde tahlilinde Öcalan’ın kıymetli rol oynayabileceğini devlet de milletlerarası güçler de, Kürtler de kabul ediyor. Hasebiyle Öcalan 25 yıldır cezaevinde olmasına karşın bu türlü bir gerçeklik var. Lakin tek başına onun üzerine kurulan bir tahlil yolu tartışması da kelam konusu değil.
Biz Meclis başta olmak üzere bütün demokrasi güçlerinin inisiyatif alması için davette bulunuyoruz. Elbette eski Eş Liderimiz Demirtaş ve cezaevinde bulunan bütün arkadaşların katkısı da olacaktır. Onlarla da çeşitli görüşmeler zati yapılıyor. Demirtaş’la Öcalan’ı birbirlerinin karşısına koyma, birbirine rakipmiş üzere gösterme eğiliminde olan çevreler olduğunun farkındayız. Bu türlü bir kıyaslamanın ve bu tabanda yürütülen bir tartışmanın yanlış olduğunu, Demirtaş’ın şahsen kendisi de tabir ediyor. Demirtaş’ın geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada “Öcalan bir inisiyatif alır ve siyasetin önünü açmak isterse tüm gücümüzle gerisinde olacağız “demesinin manası da budur zati.
‘SORUNUN HER EVRESİNDE FARKLI ÖZNELERLE MÜZAKERE’
Kürt sıkıntısının diyalog tabanında ve müzakereler yoluyla çözülmek istenmesi durumunda sizce muhatap kim olmalı?
Aslında Kürt sorunu yalnızca Kürtlerin sorunu değil. Bu sorun tüm Türkiye’nin meselesidir. Sorun, Kürtler kadar Türklerin ve ülkede yaşayan tüm halkların sıkıntısıdır. Herkes için ortak olan bu sorunun tahlilinde muhatap tüm Türkiye halkları olacaktır. Bunu yalnızca AKP-MHP ve DEM Parti ortasındaki bir mevzuymuş üzere düşünmek ve olguya dışarıdan bakmak gerçek değil. Tüm muhalefet bu sorunun tahlili için kesinlikle inisiyatif almalı ve herkes elini taşın altına koymalıdır. Sorunun tahlili maksadıyla atılan her adım kesinlikle samimiyet içermeli ve bir teminata bağlanmalıdır.
Kürt sıkıntısının muhatabı elbette Türkiye halklarının tamamıdır lakin sorunun her evresinde farklı öznelerle müzakere gerekebilir. Sorunun Meclis’teki muhatabı başta DEM Parti ve öteki siyasi partilerdir.
Ancak silah bırakma, çatışmaların durdurulması üzere mevzular konuşulduğunda müzakerelerin muhatabının, elinde silahı tutanlar yahut onların temsilcisi durumunda olanların olması son derece doğal. Bu manada Sayın Öcalan’ın rolü kilit değerdedir. Bahçeli, Öcalan’ı açıklama yapmaya davet ettiğine nazaran bu muhataplık ilgisini kabul etmiş görünüyor. Bu durumun iktidar tarafından da kabul edilmesi elbette kıymetli. Öte yandan sorunun toplumsal, kültürel ve ekonomik boyutlarının tartışılmasında ise muhatap sivil toplum kurumları ve toplumun kendisidir. Başka kıymetli bir nokta ise tahlil iradesini kişisel tasarruflardan kurtarıp kurumsal işleyişe sahip hale getirmektir.
‘BU ÜSLUP VE LİSANLA MÜZAKERE YÜRÜTÜLMESİ MÜMKÜN DEĞİL’
Bahçeli, küme toplantısında, Öcalan’ın gelip Meclis’te bir açıklama yapması daveti yaptı. Bahçeli’nin bu türlü bir davet yapması elbette değerli bulunuyor ancak bununla birlikte konuşmanın içeriği ve üsluba ait nedense pek bir şey söylenmedi. Siz bu bahiste neler söylersiniz?
Daha evvel de belirttiğim üzere Bahçeli’nin atılımı yeni bir devrin işareti. Fakat şimdi belgisiz ve tereddüt uyandıran çok şey var. Bizler de bu belirsizliğin aşılması için gayret harcıyoruz. Bir tahlilin gerektiği istikametindeki olgunun kabulü değerlidir. Tüm ülke kamuoyu olarak bütün tarafların, tüm siyasal aktörlerin dahil olduğu şeffaf bir sürecin işletilmesini istiyoruz.
25 yıldır cezaevinde tutulan Sayın Öcalan üzerindeki tecridin kaldırılması manasına gelen bir açıklamanın iktidar kanadı tarafından lisanlandırılması, mevcut bir sorunun kabulü açısından değerli. Biz de Kürt sorunu konusunda fikri olan, tahlil konusunda önerisi olan herkesin serbestçe konuşmasından ve kanısını Türkiye kamuoyu ile paylaşmasından yanayız. Bizim başından beri söylediğimiz şey, bu sorun hakkında demokratik bir tartışmanın herkesçe yapılabilmesi. Bu manada Bahçeli’nin açıklaması, ardında yatan plan her neyse, ondan bağımsız bir biçimde dikkate paha bir adım.
Bahçeli’nin konuşmasının içeriği ve üslubuna ait ise şunu söz edeyim; bu üslup ile bu lisanla müzakere yürütülmesi mümkün değil. Bahçeli’nin kabul edilemeyecek bu üslubu karşısında “peki o vakit niçin el uzattın” sorusu akla geliyor. Telaşları akıldan çıkarmadan, olgunun varlığını konuşuyor olmak bile başlı başına değerli. Fakat bir diyalog sürecinin en değerli gereksinimlerinden biri de ihtimamlı bir lisan ve ikna edici, müzakereci, inandırıcı bir üsluptur.
Aslında tüm bu tartışma sürecine faal biçimde katılmamızın nedenlerinden biri de bu tartışmayı Bahçeli’nin ortaya koyduğu bu üsluptan kurtarıp, olması gereken yere çekmek. Bu talep ne kadar toplumsallaşırsa o vakit tahlil gerçekleşebilir. Bunun için de samimiyet içeren bir üsluba gereksinimimiz var. Olgunun toplumsallaşması için siyasetin itidalli, samimi ve itimat veren bir stil ortaya koyması gerekir. Bir yandan tahlilin konuşulması istenirken tıpkı vakitte topluma hamaset pompalanması sürecin gerçek halde ilerlemesini tehlikeye sokar.
‘KÜRTLERİN SEVİLMESİNİN SALIK VERİLDİĞİ ORTAMDA KÜRT KENTLERİ BOMBALANIYOR’
‘Vefatının Yüzüncü Yılında Ziya Gökalp Sempozyumu’nda konuşan MHP lideri Bahçeli, Gökalp’in ‘Türkler ile Kürtlerin birbirini sevmesi her iki taraf için hem dini hem de siyasi bir farzdır’ kelamlarını hatırlatarak ulusal dayanışma daveti yaptı. Siz Bahçeli’nin bu yeni ve manidar el yükseltmesini Ziya Gökalp’in etnik ve siyasi kimliğini de dikkate alarak nasıl yorumlarsınız?
Bu çeşit mevzuların tartışılmasında siyasi aktörlerin ısrarla kaçınması gereken iki temel şey, sorunu hamasete yahut polemiğe materyal haline getirmemek olmalı. Geçmişte ırkçı bir telaffuzla topluma Kürt düşmanlığı pompalayan hamaset de yeni konjonktürde mevzuyu içi ve altı boş bir cümleye sıkıştıran polemik de sorunun derinliğini görmeyi engelliyor.
Kürtlerin sevilmesinin salık verildiği ortamda Kürt kentlerinin bombalanması tam da mevzuyu hamasetle polemiğe boğmak ve tartışılması gereken asıl şeylerin gözden kaçırılmasını sağlamaktır. ‘Halkların kardeşliği’ vurgusu bizim öteden beri kıymetli saydığımız ve unsur haline getirdiğimiz bir mevzu. Aslolan şey bizce budur.
‘KAYBEDİLEN CANLARIN ACISI BİZİM DE ACIMIZ’
Tüm bunlar yaşanıyorken TUSAŞ’a yapılan saldırıyı nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu akının maksadı ya da bildirisi ne olabilir?
Şiddet ve bu cins hücumlar nereden gelirse gelsin; saldırıyı planlayıp gerçekleştirenlerin emelleri ne olursa olsun bu tıp hareketler tahlil konuşmayı kolaylaştırmıyor. Böylesi vakitlerde diyalog sürecinin ve mümkün müzakere ortamlarının bu tıp ataklardan olumsuz etkileneceği katidir. Bu nedenle her şeyden evvel ülkede bir diyalog ve müzakere iklimine muhtaçlık olduğunu düşünüyoruz. Meselelerin adil halde barışçıl tekniklerle tahlili tarafında uğraş harcanması gerektiği kanısındayız.
Öte yandan TUSAŞ saldırısı münasebet yapılarak Rojava’ya ve hudut ötesindeki öbür Kürt bölgelerine yapılan bombardıman da kabul edilemez. Ne TUSAŞ saldırısı ne de Rojava’ya yapılan bombardımanlar tahlile katkı sağlamayacaktır. Siyasete, müzakereye ve diyaloga talih tanımaktan diğer dermanımız yok.
DEM Parti son akın ile ilgili bütün kurumlarıyla açıklamalar yaptı. Biz demokratik siyasetten yana olan tavrımızı, şiddete karşı olduğumuzu her keresinde söz ediyoruz. Kaybedilen canların acısı bizim de acımızdır. Hayatını kaybedenlerin yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyoruz. Savaş, çatışma, acı, gözyaşı, kan demektir. Biz halkların barış istediğini ve ‘artık yeter’ dediğini biliyoruz. Onun için gayret ediyoruz. Demokratik ortamın yaratılması, siyasetin önünün açılması, farklı kanılar ortasında müzakerenin başlaması; açık, şeffaf bir sürecin işletilmesi bizim en kıymetli talebimiz.