Bu sene 2 milyon 755 bin 301 adayın katıldığı YKS’de 1 milyon 670 bin 205 aday tercihte bulundu ve onların da 987 bin 388’i üniversiteye yerleştirildi. Eğitim Uzmanı Salim Ünsal, yüzde 90’ı devlet, yüzde 10’u özel lise mezunu olmak üzere imtihana katılan 2 milyonun üstündeki adayın ortalama OBP istatistiğini çıkardı. Bilgilere nazaran, imtihanda yalnızca 2 soru çözüp 150 puan elde eden birtakım adayların liseden 65 OBP puanıyla mezun oldukları görülüyor.
2 SORU YAPAN NASIL 65 PUANLA MEZUN OLUR?
Eğitim Uzmanı Ünsal, hazırladığı raporda imtihana katılan öğrencilerin diploma notlarının YKS’deki sıralamalarını değerli ölçüde değiştirdiğine dikkat çekerek şunları söyledi:
“Bu istatistikte enteresan durumların ortaya çıktığını söyleyebilirim. En alt puan kümesindeki adayların diploma notu ortalaması yaklaşık 65 civarında. Yani YKS’de 150 puan almış bir adayın OBP puanı 65. Bu da liseyi 65 not ortalamasıyla bitirmiş bir öğrencinin YKS’de yalnızca iki soru çözmüş olduğunu gösteriyor. Halbuki OBP puanı 65 olan bir öğrencinin YKS’de daha âlâ bir performans göstermiş olmasını bekleriz.
PUAN VE DİPLOMA NOTU ORTASINDA FARKLAR VAR
Adayların imtihan performansıyla diploma başarısı ortasında doğrusal bir oran var. Diploma puanı düşük olan düşük, yüksek olan yüksek puan alıyor. Burada ferdi sonuçlar üzerinden gidilmediği için data sağlıklıymış üzere görünüyor. Fakat tabloda, düşük puan alan adayın YKS puanıyla diploma notu ortasındaki fark aslında çok yüksek. Farkın kapandığı yüksek puan alan küme. Bu kümenin hem OBP hem de YKS puanı yüksek. Örneğin 430 puan alan öğrencinin diploma notu 93 puan düzeylerinde. Burada puanlar ortasında bir yakınlık var.”
EŞİTLİK ADALET SAĞLAMIYOR
OBP’nin adayın yerleştirme sıralamasının belirlenmesinde değerli tesiri olduğuna dikkat çeken Ünsal, şöyle devam etti:
“Bu puan, sınavdaki kimi puan aralıklarında 5-10 binlik sıralama sıçramalarına neden olabiliyor. Sonuçta bu bir sıralama imtihanı. Münasebetiyle 1 puanın bile bu kadar fark ettirdiği bir sistemde diploma notlarının bu kadar yüksek verilmiş olması OBP’nin bir adaletsizliğe neden olduğu hissini da beraberinde getiriyor. Mesela bir fen lisesi öğrencisi ile meslek lisesi öğrencisini ele alalım. Meslek lisesi öğrencisinin performansı düşük olsun ve imtihana da pek hazırlanmamış olsun. Lakin okulda ona yüksek puanlar verilsin. Diploma notu diyelim ki 85 olsun. Öbür yandan fen lisesi öğrencisi de 85 ortalamayla mezun olmuş olsun. Sistem bu iki öğrenciyi ayırt etmeden OBP puanı oranını birebir biçimde veriyor. Yani iki öğrenci de diploma notları ölçüsünde imtihan puanlarına ek puan alıyor. Hasebiyle buradaki eşitlik adaleti sağlamıyor. Zira fen lisesini bitiren öğrenci hem çalışma performansı hem de bilgi seviyesi olarak öteki öğrenciden daha ilerde.
OBP SIRALAMAYI 75 BİN CİVARINDA DEĞİŞTİREBİLİYOR
Veriyi oluştururken denk geldiğim uç örnekler oldu. Mesela sayısal alanda imtihana giren bir aday imtihandan 200 puan aldıysa 2024 yılı sıralamalarına nazaran 549 bininci olur. Bu öğrencinin diploma notu 95 olduğunda yerleştirme puanı hesaplanırken sıralaması 549 binden 475 bine yükseliyor. Yani diploma puanı adayın sıralamasını 75 bin civarında değiştirebiliyor. Başka yandan sayısalda 420 puan alan bir aday var ve sıralaması 21 binde. Bu adayın diploma notu şayet 95 ise yerleştirme puanı hesaplanırken sıralaması değişmiyor ve 21 bin olarak kalıyor. Zira kendiyle tıpkı puan dilimindeki başka adaylarla çabucak hemen tıpkı diploma puanına yani OBP’ye sahip. Lakin tıpkı adayın diploma notu 80 olduğunda sıralaması 21 binden 26 bine düşüyor. Sıralamada yaşanılan bu 5 binlik kayıp, adayın devlet üniversitesinde tıp fakültesi seçebilecekken artık seçememesine yol açabiliyor.
PUANLAMALAR OBJEKTİF DEĞİL
Okullardaki puanlama sistemi çok objektif bir biçimde yapılamıyor. Zira liselerde öğrencilere uygulanan ölçme kıymetlendirme sistemleri, öğrencinin performansını yanlışsız bir halde yansıtamıyor. Özel okullarda yüksek puan vermek bir mecburiyetmiş üzere algılanabiliyor. Durum bu türlü olunca devlet okulları da kendi öğrencilerinin geri kalmaması için bu türlü bir sisteme başvurabiliyor. Haliyle her yıl öğrencilere yüz binlerce takdir ve teşekkür evrakı dağıtılıyor.”
OBP’Lİ PUAN NASIL HESAPLANIYOR?
“Adaylardan, geçtiğimiz yıl bir programa yerleşip de kayıt olmayanlar ve bu yıl tekrar bir üniversiteye yerleşenlerin diploma notu yani OBP’si yarı yarıya düşüyor. Diploma notu örneğin 95 olan bir adayın bu puanının birinci yerleştiği yıl yüzde 12’si alınıyor lakin ikinci yıl bu puanın yüzde 6’sı alınıyor. Haliyle yerleştirme puanına eklenenen ek puanı yarı yarıya azalmış oluyor. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), OBP puanını hesaplarken örneğin adayın ham puanı 300 ise ve diploma puanı 70 ise bu puanı evvel 5 ile çarpıyor akabinde çıkan sonuç olan 350’nin de yüzde 12’sini alıyor. Bu süreçten çıkan 42 puan da adayın ham puanına ekleniyor ve adayın yerleştirme puanı 342 olarak hesaplanmış oluyor.”